باد ها [1]
بادها و باران ها همیشه مهم ترین تاثیر و نقش را در زندگی روستاییان داشته اند . مردم در گذشته به خاطر ارتباط تنگاتنگ با طبیعت ، نه تنها همه ی بادها ، ابرها و باران ها را می شناختند بلکه به طور دقیق زمان و جهت هر کدام از آنان را نیز پیش بینی کرده و کم و بیش ، ویژگی های آنان را می دانستند . بناری ها مسیری که باد از آن سوی می وزد را خانه ی باد می گفتند مثلا می پرسیدند : خونه ی باد کدوم طرف است ؟ پاسخ می شنیدند : شمال. اینک بادهای معروف و شناخته شده در بنارآب شیرین را نام می بریم :...
باد شمال: در آثار ادیبان ایران زمین ، باد شمال به زیبایی در قالب نسیم بهاری است که صبح هنگام و به آرامی می وزد . این باد بسیار دلپذیر است و همه از آن لذت می برند و از سمت شمال می آید . معمولا لغت نامه نویسان ، از باد شمال به نام باد صبا نیز نام می برند اما در فرهنگ طبیعت بنارآب شیرین ، بین آن دو فرق هست . این باد که در فصل های مختلفی می وزد ، نوع تابستانه و شبانگاهی آن دلخواه است . در شب های تابستان که گرما و عرق و پشه بیداد می کند ، وجود باد شمال نعمتی محسوب می شود . در زمستان و پاییز ، روزها و شب ها می وزد و سرمای شدیدی در پوست بدن ایجاد می کند . باد شمال بی باران است و هر گاه پس از باران ، « رَه کُنَد » ، نشان از اتمام باران دارد و به قول قدیمی ها « هوا می شود » یعنی هوا صاف می شود . مسیر این باد نیز از شمال غرب به جنوب شرق است . به باد شمال ، باد راست می گویند . با توجه به این که به صورت خاص باد چپ هم وجود دارد ، همه ی بادها به جز شمال ، زیر مجموعه ی باد چپ هستند . ادامه دارد
گفت پیغمبر به اصحاب کبار تن مپوشانید از باد بهار . مثنوی معنوی به نقل از حافظه
« .... باد در زبان پهلوی وات VAT هوایی که به جهت معینی تغییر مکان می دهد ، هوایی که به سرعت به جهتی حرکت کند . » به نقل از عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه ی 75 . « گفته می شود اولین کشوری که در دنیا از انرژی باد برای مصارف کشاورزی استفاده کرد ایران بود که در این زمینه سابقه ای بیش از 2500 سال دارد ... » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه ی 24 پاورقی . « بادها به سه بخش محلی ، منطقه ای و سیاره ای تقسیم می شوند . بادهای محلی بر اثر تغییرات روزانه ی فشار پدید می آیند . بادهای منطقه ای بر اثر تغییرات دراز مدت فشار در مقیاس ماه و فصل به وجود می آیند و عامل ایجاد آن ها در بیشتر موارد دینامیکی است . عامل اصلی ایجاد بادهای سیاره ای ، نابرابری در توزیع انرژی تابشی خورشید در سطح کره زمین است . ... » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه ی 32. باد های محلی به بادهایی گفته می شود که در بعضی از مناطق کره زمین با تناوب منظمی می وزند ، حوزه گسترش این بادها محدود بوده و غالبا دارای اسامی محلی می باشند . علت عمده ایجاد بادهای محلی اختلاف حرارتی محلی است و البته عوامل دینامیک دیگر هم در ایجاد آن ها بی تاثیر نیست . ... اختلاف فشارهای محلی میان خشکی وسیع عربستان و سلسله ارتفاعات زاگرس و اختلاف دمای ویژه ی آب و خشکی باعث وزش بادهای متعددی در طول ساحل خلیج فارس می شود ، شدت این بادها در طول سال بسته به فصول گرم یا سرد سال دارد . بادهای محلی استان بوشهر در واقع قسمتی از توفان های خلیج فارس هستند که در اثر اختلاف بین بیابان گرم عربستان و ارتفاعات جنوب ایران ( زاگرس ) در فصول مختلف پدید می آیند . ... از طرفی این بادها هر کدام زمان و فصل خاصی برای وزش دارند ، به عبارت دیگر موسمی هستند و همراه با علائمی چون شکل ابرها ، نوع و شکل رعد و برق ، صافی یا کدر بودن آسمان ، نزدیکی یا دوری افق ( دید افق ) ، زلالی یا گل آلود بودن آب دریا ، شرایط خاص جزر و مد و یا هوای بسیار آرام پدید می آیند . ... بسیاری از دریا نوردان و صیادان و حتّی کشاورزان علائم بادها و زمان تقریبی وقوع آن ها را می شناسند . » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه های 41 تا 43 . « تصویرهای نقاشی شده توسط مصریان باستان که در کناره نیل به دست آمده و هم چنین تصویرهای به دست آمده از کناره فرات و صخره های سواحل یونان و غارهای کناره مدیترانه و هم چنین سواحل لبنان از هزاران سال پیش از میلاد موید این است که انسان ها از دیر باز از باد علاوه بر کشاورزی در جا به جایی و حرکت کشتی ها و قایق ها استفاده می کردند . ...» عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه ی 73 . « ... این احساس نزدیکی انسان به مظاهر طبیعت از جمله « باد » به خاطر نقشی است که در زندگی ایفا می کند .... در یونان قدیم برای تمام عناصر و پدیده های طبیعی از جمله « باد » ، خدا و الاهه داشته اند .... در فرهنگ ایران « آریا منش » یا « اینریا من» به معنی ایزد صلح و دوستی درمان کننده ی درد های مردمان و گاهی نیز به معنی خدای باد یا ایزد باد نیز نام برده اند . برخی از اقوام در هند و ایران نیز « باد » را پرستش می کردند . ... موارد بسیاری از اعتقادات ، آداب و رسوم در باره ی باد در قالب شعر ، قصه و افسانه برجای مانده » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه های 86 تا 88 . « باد یکی از عوامل اقلیمی است که بر فعالیت های کشاورزی و زندگی گیاه تاثیر می گذارد .... » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه ی 102 . همچنین « ... باد نقش بزرگی در جا به جایی گازهای داخل خاک و هوا دهی ریشه گیاهان دارد . این هوا دهی .... تا حدودی گیاه را در مقابله با برخی بیماری های قارچی کمک می نماید . همچنین باد در انتشار بذر و دانه گرده بسیاری از گیاهان موثر است . ... باد در تغییرات اقلیمی می تواند کمبود گاز کربنیک مورد نیاز گیاهان را جبران کند ... » عبدالحسین کنین . بادهای محلی استان بوشهر . صفحه های 104 و 105
« ... تقریبا در هر فصلی وزیدن آن را می توان احساس کرد و ملایم می باشد . در زمستان بعد از باران می آید و بسیار سرد می باشد و نشانه ی پایان بارندگی است و در بهار و اوایل تابستان می وزد و همراه با گرد و خاک و تقریبا گرم می باشد . در ضمن وزش این باد از سمت شمال می باشد که به این نام معروف است . » فاطمه حسن عالی . پژوهشی در فرهنگ و آداب و رسوم اهرم تنگستان . صفحه ی 197
« باد شمال بادی است که از سمت شمال می وزد و رطوبت هوا را کم می کند و درجه ی حرارت را کاهش می دهد . این باد نقش مهمی در نحوه و طرز معماری شهرهای جنوب داشته به طوری که برای اکثر منازل در قدیم ، پنجره ای رو به جهت وزش باد ایجاد می کردند . این باد در فصل زمستان به صورت چشمگیری سبب افت دما می شود . » همزاد با دریا . نگاهی جامع به تاریخ ، جغرافیا ، فرهنگ ، اجتماع و اقتصاد شهرستان کنگان . صفحه های 17 و 18 . تالیف محمود ابراهیمی و حسن عبدالهی
ره کردن= ره مخفف راه است و ره کردن یعنی آغاز شدن . ابتدای وزیدن ، راه پیدا کردن ، راه باز کردن . این اصطلاح ، کار برد های در موارد دیگری از جمله برای باز شدن دمل ، باز کردن راه در زمین یا محلی که عبور از آن دشوار است نیز دارد .
هوا واویدن : صاف و بی ابر شدن آسمان . پری برازجانی . سیری در گویش دشتستانی . صفحه ی 653
« ... وزیدن این باد دو ماه بعداز عید سال شروع می شود و آن باد گرمی است که چند روز بیشتر نمی وزد . بعد از گذشت 75 روز از سال ، دو باره این باد شروع به وزیدن می کند . این بار نیز بادی گرم است که به طور متناوب تا نیمه مرداد به طول می انجامد . وزش باد شمال در زمستان باعث بارندگی است . » مختار گنجی . خوشه ای از زرین خرمن من . صفحه ی 232